Müştəri məmnuniyyət(sizliy)i barədə keys

İndiki dövrdə və mən deyərdim ki, hətta get-gedə savadsız və məlumatsız müştərilər azalır. Yəni artıq şirkətlər öz müştərilərini aldada bilməzlər və belə addım atdıqları halda qarşılaşacaqları mənzərə həqiqətən də çox pis ola bilər. Müştərinin istədiyi keyfiyyəti yaxşı olan məhsul və gözəl xidmətdir. Bu iki amili nəzərə alıb fəaliyyət göstərdikdən sonra düşünürəm ki, hər şey qaydasında gedəcək və məmnun müştərilər çoxalacaq.

Mən artıq bir ildən çoxdur ki, mebel sahəsində çalışıram. Artıq bir ildən artıqdır ki, ilk öncə “SUPREME kitab rəfi” olaraq hədəf kütləmizə xidmət göstəririk, əlavə olaraq bir neçə aydır ki, “Supreme” Mebel işimizi də paralel olaraq aparırıq. Facebook-da səhifələrimizin "dəyərləndirmə" bölməsindən görəcəyiniz kimi indiyə kimi xeyli məmnun müştərilərimiz olub. Yüzlərlə fərdi müştərilər və barmaq sayını aşan korporativ müştərilər.. Düşünürəm ki, bu, keyfiyyətli mebellərimizin və gözəl xidmətimizin qarşılığında bizə verilən hədiyyədir.

Mən axı başda müştəriləri aldatmaq olmaz demişdim. Bilmirəm, mənə elə gəlir ya yox, amma deyə bilərəm ki, camaatımızın çoxunun mebeldən çox yaxşı başı çıxır. Anlayışı olmayanlar da var təbii ki, anlayışı olanlar çoxluq təşkil edir. Bu barədə sizə bu yaxınlarda gördüyüm bir məsələ haqqında danışmaq istəyirəm.

“Supreme” Mebel şirkəti olaraq təbii ki rəqiblərimizi izləyirik, amma məsələ bu deyil. O gün bir rəqib şirkətin Facebook səhifəsinə daxil oldum və dəyərləndirmə bölməsində həmin şirkətin bir müştərisi tərəfindən yazılan uzun bir şikayət yazısı və səhifəyə verilən “bir ulduz”  nişanəsini gördüm. Təsəvvür edin ki, şirkətin əməkdaşları həm xidmətdə xırda yanlışlıqlar ediblər, gec çatdırılma olub və s. bundan başqa da nələrsə olub xidmətlə bağlı. Və müştərinin yazdığına görə məhsul, yəni mebel də çox keyfiyyətsiz olub, yaxşı alınmayıb, qüsurları çoxdur və s. Həmin bu müştəri öz şikayət yazısında həm məhsulda olan qüsurları bircə-bircə xırdalayıb, həm də xidmətdə olan yanlışlıqları vurğulayıb. Vurğulayıb, amma elə savadlı şəkildə yazıb ki, bu şikayət yazısını, vallah mən mat qaldım inanın ki. Yəni iş adamı falan deyil, adi, sadə bir vətəndaşdır, lakin öz şikayət yazısını elə savadlı şəkildə yazıb, məhsul və xidmətlə bağlı olan şikayətlərini elə xırdalayıb ki, o yazının qarşılığında yazacaq bir sözü qalmayıb həmin şirkətin.

Nəticə olaraq vermək istədiyim mesaj odur ki, müştəriləri aldatmaq, onlara yalanlar demək, bəzən verilən vədləri yerinə gətirməmək, bəzən də aşırı və alınmayacaq vədlər vermək çox təhlükəlidir, pis nəticələrə səbəb ola bilir və bu səbəblərin qarşısını almaq olmur müəyyən hallarda.

Son olaraq demək istəyirəm ki, qətiyyən istər məhsul barədə, istər xidmət barədə müştərilərinizi aldatmayın və elə sanmayın ki, müştərinin heç nədən anlayışı yoxdur və s. Yalan vədlər və ya bir və ya bir neçə vədin aşırı həddə verilməsi də doğru deyil. Onu da qeyd edim ki, bu bir keys idi, mən bu keys barədə sizinlə paylaşmaq istədim və əmin ola bilərsiniz ki, bu məsələləri Supreme Mebel şirkəti olaraq biz də hər zaman nəzərimizdə saxlayırıq və ona görə hərəkət edirik.

Məqaləni oxuduğunuz üçün təşəkkür edirəm və ümid edirəm ki, az da olsa sizə faydalı oldu. Növbəti məqalələrdə görüşənədək...

Davamını Oxu

İstehlakçı davranışları və təcrübələrindəki YENİ TRENDLƏR və Dünyanın bu barədə haraya doğru getdiyi haqda

Dostlar, bundan öncəki yazımı 2016-cı ildə yazmışam və gördüyünüz kimi aradan bir xeyli zaman keçib. Bu zaman aralığında mənim çox kiçik bir psixoloji problemim yaranmışdı və başladım bu problem haqda özüm araşdırma etməyə. Türk dilində bir məqalə oxudum və anladım ki, bu psixoloji problemin həll yollarından biri də nəsə yaratmaq, nəsə istehsal etmək və ya türk dilində desək, nəsə "üretmek"-dir. Yarada və ya istehsal edə biləcəyim şeylər arasında ən yaxşı bacardığım bilik və təcrübələrimi məqalə halında kimlərləsə paylaşmaqdır. Digər bir yandan məqalə yazmağı dayandırmağımın da səbəbi vardı təbii ki. Bu məqalədən etibarən yazmağa davam edəcəm inşaAllah. Ümid edirəm ki, kimlərinsə maraq dairəsində ola biləcəm və faydalı olmağı bacaracam.

Bu dəfə Sizinlə Barış Özcanın YouTuBe kanalında paylaşdığı bir videodan olan çox önəmli qeydlərimi paylaşacam. Bu qeydlər dünyada TİCARƏT başlığı altında baş verən yeniliklər, yeni istehlakçı davranışları, yeni istehlakçı təcrübələri haqda olacaq. Həmin videoya isə Siz saytda ən aşağıda yerləşdirdiyim "Faydalı Kontent Bölməsi"-də baxa bilərsiniz.

Bizim rəqəmsallaşmağa doğru getdiyimiz bir vaxtda və bunun həqiqətən də belə olmalı olduğunu anladığımız bir vaxtda dünyanın digər tərəfində belə desək, bizim hal-hazırda getdiyimiz yolu artıq onlar geri qayıdırlar. Bunu dünyadakı və eləcə də azdan-çoxdan öz ölkəmizdəki istehlakçı davranışlarından və istehlak formasından və eləcə də trendlərdən anlamaq mümkündür. Bizim rəqəmsallaşmağa doğru getdiyimiz bir vaxtda dünyanın bir çox yerlərində hər şey sanki geriyə - analoq formasına qayıdır. Bu, nostalgiya yaşamaq istəyidir yoxsa rəqəmsal doyumluluqdur?

Məsələn, hər şey və hər kəs rəqəmsallaşmağa başladığı bir vaxtda dünyanın hegemon hesab etdiyimiz Amazon kimi nəhəng bir elektron ticarət platforması birdən-birə öz fiziki (analoq ticarət, fiziki ticarət) mağazalarını açmağa başladı. Bu addımı ilə görəsən Amazon nə demək və ya nəyi göstərmək istəyir? Hər kəsin digitalda daha nələr və nə kimi yeniliklər edə bilərəm deyə düşündüyü bir vaxtda Amazon nə üçün fiziki mağazalarını açmağa yönəldi? Onu da qeyd edim ki, bu fiziki mağazalarda təkcə kitab və elektronik məhsullar deyil, yanaşı olaraq bir çox ərzaq və qeyri-ərzaq məhsulları da satılır. İnkişaf etməkdə olan bu trendə O2O adı verilir, yəni Online to Offline.

Bu trendin qatarına Amazon ilə yanaşı onun rəqibi olan Alibaba da minməyi bacardı. Alibabanın Hema adında açdığı fiziki mağazalarda rəqəmsal istehlakçı təcrübəsi ilə analoq istehlakçı təcrübəsini birləşdirməyi bacardı. Bu mağazada hər şey həm rəqəmsaldır, həm də analoq. Digər tərəfdən Amazonun yaratdığı yeni Amazon Go konsepsiyası ilə çıxış edən mağazalarda əksinə olaraq hər şey analoqdur, yalnız girişdə bir dəfə telefonunuzdan istifadə edirsiniz, qalan hər bir alış təcrübəniz yalnız analoqdur, fizikidir.

Bundan başqa misal üçün, Tokioda Sagaya adlı bir restoran da öz müştərilərinə həm rəqəmsal və həm də analoq təcrübəni eyni anda yaşatmağı bacarır. Restoranda əyləşib fiziki olaraq yemək yeyirsiniz, lakin sizi əhatə edən hər şey və hətta masa da daxil olmaqla hər şey rəqəmsaldır. Bu barədə daha ətraflı saytın ən aşağısında yerləşdirdiyim bölmədəki videodan öyrənə biləcəksiniz.

Məsələn, rəqəmsallaşmağa başladığını hiss etdiyimiz mütaliə adəti də əksinə olaraq analoqlaşır. Yəni e-kitab istehlakını son dövrlərdə fiziki kitab istehlakına buraxdığını və fiziki kitab satışlarının artdığını çox asanlıqla görə bilərik, halbuki bizdən bu barədə soruşsalar, hər şeyin rəqəmsala doğru irəlilədiyini bilib bunun tam əskinə olduğunu və ya get-gedə də olacağını deyərdik. Lakin görünür ki, hər şey bizim bildiyimiz kimi deyil və ya bizim bildiyimizin artıq əksinə getdiyini deyə bilərik.

Müasir dövrə uyğun olmadan istehlakçı davranışlarını 180 dərəcə dəyişən və istehlakçı təcrübəsini formalaşdıran dünyanın ticarət nəhəngləri həqiqətən də ağılasığmaz və həyəcanverici şeylər edirlər. Görəsən bizi və ümumilikdə dünyanı qarşıda hələ nələr gözləyir?!

Faydalı olmaq ümidilə...

Davamını Oxu

Brend yoxsa Məhsul?

Brend yoxsa məhsul? Keyfiyyətsiz məhsul - güclü brend, keyfiyyətli məhsul - zəif brend, keyfiyyətsiz məhsul - zəif brend, keyfiyyətli məhsul - güclü brend. Əslində mən bu qarşılaşdırmaları əbəs yerə etmədim. Bu sadaladıqlarım məhsul və brend qarşılaşmasındakı variantlardır. Deyir ki, məhsullar fabriklərdə yaranır, lakin brendlər isə istehlakçı beynində formalaşır. Belə olan halda şirkət üçün qarşıda iki məsələ durur. Yəni ki şirkət həm məhsulunun üzərində çalışmalı və həm də öz brendinin üzərində işləməlidir. O zaman bir sual ortaya çıxır: şirkət hansı birinin (məhsul və brend) üzərində bir səhvlik edərsə, daha çox ziyana düşmüş olar? Hansı daha önəmlidir? Yəni ki şirkət hansının üzərində bir səhvə yol verərsə, öz gələcək fəaliyyətini daha çox təhlükə altına atmış olar?

Burada müzakirə olunası iki məqam var. Birincisi odur ki, təsəvvür edin ki, bir brend məhsulunda səhvliyə yol verir və keyfiyyətində mənfiyə doğru gedən dəyişikliklər baş verir. Məsələn, Samsung şirkətinin başına gəldiyi son hadisələri yadımıza salaq. Bu səhv addım brendə necə təsir etdi? Və ya ikinci bir məqam odur ki, şirkət burada məhsulun üzərində deyil, brendin (adın) üzərində, brendinq fəaliyyətində səhv addım atır. Bəs bu səhv addım nə ilə nəticələnir? İndi isə gəlin, iki məqamı da müqayisə edək. Hansı addım şirkətin ümumi fəaliyyətini daha çox təhlükə altına atmış olur? Hansı məqamda şirkət daha çox ziyana məruz qalacaq? Çox maraqlı məsələdir, elə deyil mi?

Bu yaxınlarda baş verən hadisələri yəqin ki izləyirdiniz. Samsung şirkəti bir seriyası üzərində uğursuzluq yaşadı. Telefonun partlaması, yanması, durduq yerdə alışması və sairə. Səhv məhsulun üzərində oldu. Lakin nəticə etibarilə brendə ziyan dəymədi. Bu barədə öz Facebook hesabımda status paylaşmışdım və Marketing mütəxəssisi Famil Alməmmədov məsələyə öz münasibətini belə bildirdi: "Samsung səhvə yol verdi, lakin səhv və zərər də həmin seriya üzərindən oldu. Əgər brendə təsir etsəydi, o zaman Samsung-un istehsalı olan digər məhsullarda da göstərərdi. Paltaryuyan, soyuducu, tozsoran və sairə. Ancaq Note 7 seriyasında olan səhvi digər sahələrə təsir etmədi. Sizin rəqiblərə bəxş edəcəyiniz ən böyük hədiyyə buraxacağınız səhvlərdir. Samsung səhv etməklə iPhone-un bazarına təkan oldu. Mən hər zaman demişəm ki, brend və məhsul bir birini tamamlamalıdır. Brend vədlər verir və bu vədlərə də əməl olunduğunu brendin təmsil etdiyi məhsul təsdiq edir."

"Məhsul yoxsa brend? Hansının üzərində edilmiş səhv daha çox ziyan vurur şirkətə?" sualıma isə münasibətlər, fikirlər belə oldu:

"Məncə marka ilə bağlı yol verilmiş səhv daha ciddi fəsadlara yol açacaq. Məhsulla bağlı səhv də maddi olaraq ciddi zərbədir, amma bir marka (Samsung kimi) bunu təkrarlamasa, düzəltmək olar. Yəni böyük markaların belə səhv etməyə kreditlərinin olduğunu düşünürəm, amma bir dəfə, çox yox. Marka ilə bağlı edilmiş ciddi səhvlərin isə düzəldilməsi çox daha çətin ola bilər." (Tehran Abdurrahimov)

"Məhsul ən vacibidir. Əgər məhsul zaydırsa, mənim üçün digər fəaliyyətlər boşdur." (Müşfiq Azəryar/Avrora/Brend menecer)

"Brendi brend edən əvvəllər məhsul haqqında verilən vədlərin qaneedici olması və həmin vədlərin yerinə yetirilməsidir. Yəni məhsul öz güclü tərəflərinə görə istehlakçıların xoşuna gəlir. İstehlakçılar isə çox vəfasızdır. Pul üzərində qurulmuş bir münasibətdən vəfa gözləmək olmaz. Ona görə də kəsinliklə məhsul üzərində buraxılmış davamlı səhvlər ən məhvedici səhvlərdir. Marka üzərində hətta sistematik səhvlər də buraxsan, məhsul müştərini qane edirsə, problem böyük olmayacaq." (Müşfiq Zərbəli/marketoloq)

Sual ətrafında mənim fikrim isə belədir ki, ümumiyyətlə ilk öncə məhsulun keyfiyyətli olması lazımdır. Çünki keyfiyyətsiz məhsulu istehlakçı sevmir. Keyfiyyətsiz məhsul şirkətə pis ad qazandırır. Və inanın mənə ki, daha sonra o keyfiyyətsiz məhsula görə istehlakçı həmin şirkətin başqa bir məhsulunu almayacaq. Çünki artıq istehlakçı öz beynində keyfiyyətsiz məhsul ilə şirkəti assosiasiya edib. Rəfə, vitrinə yaxınlaşarkən seçimini digər şirkətin məhsullarından yana edəcək. Buna görə də ilk öncə məhsul keyfiyyətli olmalıdır. Brendə gəldikdə isə çalışmaq lazımdır ki, strategiyada, brendinq fəaliyyətində səhvə yol verilməsin. Yuxarıdakı şəkildən də göründüyü kimi brend yalnız məhsul deyil, məhsulla bərabər digər amillərində birləşməsindən yaranan məvhumdur. Dəyə biləcək ziyana gəldikdə isə fikrimcə, brendinq fəaliyyətində edilən səhv daha çox özünü biruzə verəcək. Çünki məhsullar fabriklərdə, brendlər isə beyinlərdə yaranır. İstehlakçı beyinlərində brend haqqında mənfi təəssüratlar yaratmaq bir şirkət üçün çox pis haldır.

Növbəti yazılarda daha çox faydalı olmaq ümidi ilə...

Davamını Oxu

Regional Marketinq və (və ya) Maslounun ehtiyaclar piramidası

Əziz oxucular, bir müddətlik fasilədən sonra maraqlı bir mövzu ətrafında sizinlə söhbətləşmək istəyirəm. Deməli, o günlərdə iştirak etdiyim bir layihənin təlimlərinin birini hamımızın tanıdığı Marketinq üzrə mütəxəssis Rafiq Hunaltay keçdi. Rafiq müəllim deyir ki, biz qlobal Marketinq deyirik, yaşadığımız yerə uyğun Marketinqi lokal Marketinq adlandırırıq, amma bir də regional Marketinq var. Yəni nəinki, ölkələr, hətta ölkənin daxilindəki regionlar belə bir-birindən fərqlənir. Necə? Biz deyirik ki, məsələn, filan ölkənin adətləri budur, ehtiyacları budur, bazarlarında bu kimi məhsullar satılır, bir sözlə, digər ölkələrə bənzəmir.

Məsələn, yaponlar suşi yeyir, amma biz yemirik, onların yaşam tərzləri, ehtiyacları bizim ölkənin insanlarından çox fərqlənir və sairə. Hə, bu arada onu da deyim ki, bir ara bu suşini istədilər ki, gənclər arasında bir trendə çevirsinlər. Yəni suşi yemək bir trend olsun, statusluluq gətirsin suşi yeyənlərə və sairə. Suşi barlar, suşi party-lər falan var idi hətta. Amma alınmadı. Yəni ki bizim gəncliyə suşi yedirdə bilmədilər, alınmadı bir sözlə. İndi az-maz yeyən var, amma trend olmadı, bacarmadılar.

Rafiq müəllim deyir ki, nəinki ölkələrin xüsusiyyətləri, hətta regionların xüsusiyyətləri də bir-birindən fərqlənir. Məsələn, Sumqayıtda yaşayan insanlar Bakıda yaşayan insanlardan fərqlənir. Ehtiyacları, gündəlik adətləri, yaşam tərzi, istehlakçı davranışları, alış motivləri və sairə. Adi bir misal çəkmək istəyirəm, deməli bu Səba şirkəti Sumqayıtda 5-6 yerdə öz mağazalarını açdı. Ət və ət məhsulları, süd və süd məhsulları satılır və bəzi məhsullar bahadır, bəzi məhsullar ucuzdur və sairə, amma sözüm ona ki, bu mağazalar "tutdu", yəni gəlirli oldu. Bilirsiniz necədir, Sumqayıtın əhalisi xoşlayır öz ehtiyacları olan məhsulları on yerdən almağı. Əsasən də mən bu kasıb və normal yaşayan insanları nəzərdə tuturam. Bir-iki məhsulu bir yerdən, üç-dörd məhsulu başqa yerdən və sairə. Elə buna görə Səbanın mağazaları yaxşı işləyir, gəlirli çıxır. Amma satıcıdan da çox şey asılıdır ki, bu da başqa bir yazının mövzusudur.

Adicə fikir verin mall-lara. Bakıda nə qədər mall var, hələ bunun ardı da gəlməkdədir. Amma Sumqayıtda hələ yoxdur. Mall-larda necə olur? Deməli, girirsən içəriyə, gedirsən ordan brend bir mağazadan qəşəng bir xəz alırsan, ordan da çıxıb, supermarketə girirsən, alış-verişini edib, qayıdırsan evə. Yəni rahatdır, hər şeyi bir yerdən alıb çıxırsan. Amma Sumqayıtda yaşayan biri kimi deyə bilərəm ki, bu, Sumqayıtda belə deyil. Bəlkə də olacaq, mall-lar açılacaq, gündəlik adətlər dəyişəcək, amma hələ ki vəziyyət bu cürdür. Ən azından mən belə fikirləşirəm, yanaşmalar fərqli ola bilər təbii ki.

Elə bu layihənin təlimləri ilə bağlı bir neçə gündür ki, gedib-gəlirəm. Və elə Rafiq müəllimin təlimindən sonra başladım müşahidə etməyə. Təsəvvür edin, 28 May metro stansiyasından 20 Yanvar metro stansiyasına kimi xərcimiz cəmi 20 qəpik olur təbii ki metrodan istifadə etsək. Aradakı zaman və məkan məsafəsi elə də çox deyil. Amma inanın ki, insanlar çox fərqlidir. Elə müşahidə edə-edə birdən ağlıma Maslounun ehtiyaclar piramidası gəldi. Bu piramida yəqin ki, hamımıza tanışdır. Məlumat almaq istəyənlər buradan ala bilər.

Arada vaxt edin, siz də müşahidə aparın. İçərişəhər, 28 May, 20 Yanvar metro stansiyaları ətrafında yaşayan, olan insanlara fikir verin. Görün, bu üç regionun insanları arasında Maslounun ehtiyaclar piramidası üzərindən nə kimi fərqlər görürsünüz? Aydın məsələdir, 28 May və İçərişəhər m/s-ın ətrafında yaşayan, olan insanlar daha imkanlıdırlar. Mağazalardakı məhsullar, onların qiymətləri arasında fərqlər də var. Amma 20 yanvar m/s ətrafında olan, yaşayan insanlar nisbətən imkansızdırlar, bəziləri işsiz və sairə. Bu da birbaşa yuxarıda qeyd etdiyim amillərə təsir edir.

Ümumi olaraq götürsək, İçərişəhər m/s ətrafında yaşayan, olan insanlar Maslounun bu piramidasında hardasa 4-5-ci pillədədirlər. Yəni piramidanın bütün pillələrində olan ehtiyaclar artıq ödənilib. Amma bir də fikir verin 20 Yanvar ətrafında yaşayan, olan insanlara. Fikrimcə, 1, 2 və 3-cü pillələrdədirlər bu insanlar. İnanın ki, bəzilərinin heç 1-ci pillədəki ehtiyacları belə çətinliklə ödənilir. Mən demirəm ki, digər regionlarda belə insanlar yoxdur. Hər regionda da eyni tipli insanlar olmur ki. Amma ümumi götürdükdə vəziyyət bu yerdədir.

Elə buna görə də biznesə başlayarkən məkan, yer (place, location) çox önəmlidir. Harada 10.000AZN-lik xəz satacağınızı, harada 10AZN-lik köynək satacağınızı yaxşı bəlli etməlisiniz.

Əziz oxucular, bu yazıda mən Sizinlə öz müşahidə etdiklərimdən yazdım. Mənim bu mövzuda olan fikirlərim bu yöndədir, amma təbii ki kimsə tamamilə fərqli düşünə bilər, hər bir fikrə hörmətlə yanaşıram və onu dinləməyə hazıram. Əlaqə vasitələrimdən istifadə edərək mövzu barədə öz fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. Növbəti yazıda daha faydalı olmaq ümidilə..

Davamını Oxu

"Online İnterview" rubrikası Rəqəmsal Marketinq mütəxəssisi Aysel Cəbrayılova ilə

Əziz oxucular, "Online İnterview" rubrikasının növbəti müsahibəsini təqdim edirəm Sizə. Artıq bu rubrikanın 4-cü müsahibəsidir. Müsahibim isə Aysel xanım Cəbrayılovadır. Aysel Cəbrayılova rəqəmsal marketinq mütəxəssisidir və hal-hazırda Kapital Bankın rəqəmsal marketinq şöbəsində mütəxəssis olaraq fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda Azərbaycanda bir ilk olan Rəqəmsal Marketinq Konfransının təsisçilərindən biridir. Bununla bərabər Digital AİR təlim proqramında rəqəmsal marketinqi tədris edənlərdən biridir. Aysel xanım bir mütəxəssis kimi bu sahədə geniş təcrübəyə malik olan bir insandır. Müsahibim haqqında olan məlumatlar bu qədər, indi isə keçək müsahibəmizə.

- Aysel xanım, online məcranın get-gedə daha da inkişaf etdiyi və dijitallaşdığımız bir dövrdə bütün biznes növlərinin dijitallaşması və kommunikasiya kanallarının daxilində mütləq şəkildə online kanallar olmalıdır mı? Yəni günümüzdə bütün bizneslər online kommunikasiya kanallarından mütləq şəkildə istifadə etməlidirlər, deyə bir məcburiyyət var mı?

- Bəli, qeyd etdiyiniz kimi günü-gündən rəqəmsallaşırıq. Texnologiyanın inkişafı, mobilləşmə həyat tərzimizi dəyişdiyi kimi satınalma vərdişlərimizi də rəqəmsal istiqamət üzrə dəyişir. Marketinq müştəriyə xitab edən fəaliyyət olduğu üçün bu gün müştəri rəqəmsal platformalardadırsa, deməli kommunikasiya da həmin istiqamətdə aparılmalıdır.

- Bu gün artıq hamımız şahidi oluruq ki, bir çox şirkətlərin reklam büdcələrinin əksər hissəsi offline-dan online-a doğru hərəkət edir. Sizin fikrinizcə, sahəsindən asılı olmayaraq bütün biznes fəaliyyətlərində reklam büdcəsinin əksər hissəsi online-a xərclənməlidir mi? Belə bir mütləq vaciblik var mı?

- Bu normaldır. Xitab olunan auditoriya hardadırsa, reklam büdcəsi də həmin istiqamət üzrə xərclənməlidir. Həmçinin rəqəmsal platformada fəaliyyətin dəqiq ölçülməsi mümkündür. Reklam yerləşdirən şirkət mütləq öz online fəaliyyətini təhlil etməli və effektivliyi üçün həllər yaratmalıdır.

- Vaxt keçdikcə ənənəvi kommunikasiya kanallarının effektivliyi azalmağa başlayır. Fikirləşirsiniz mi ki, gələcəkdə bütün kommunikasiya kanalları rəqəmsallaşacaq? Yoxsa illər keçsə də ənənəvi reklam kanalları istədiyimiz qədər effektiv ola biləcək mi?

- Düşünürəm ki, illər keçsə də ənənəvi kanalların payı qalacaq. Bu gün inkişaf etmiş ölkələrdə də görürük ki, hər nə qədər online inkişaf etsə də ənənəvi kommunikasiya kanalları müəyyən paya sahibdir. Yaxın 10 ildə yalnız online deyil, bütün kanallar birlikdə istifadə ediləcək.

- Aysel xanım, sizin fikrinizcə, ölkəmizdə fəaliyyət göstərən dijital agentliklər və dijital sahənin bir hissəsi olan SMM agentlikləri müştərilərinin tələblərinə cavab verə bilirlər mi? Başqa bir sözlə, bu gün həmin agentliklər digital dünyanın iri-iri addımlarla çatdığı inkişafla ayaqlaşa bilirlər mi?

- Demək olar ki, hər gün xəbər lentimdə yeni bir agentliklə qarşılaşıram. Zamanla müştərilərin tələblərinə cavab verən, rəqabətə davamlı olanlar fəaliyyətə davam edir. İşlədiyim agentliklərə görə deyə bilərəm ki, bəli, qlobal təcrübəni öyrənib lokal tətbiq edirlər. Hərəsinin öz güclü tərəfi var.

- Günümüzdə elan edilən vakansiyalarda bir çox qəribə tələblərin olduğunu görürük. Bəs bir SMM-çiyə olan ən mühüm tələblər nələr olmalıdır, sizin fikrinizcə?

- SMM-çiyə ən mühüm tələb onun yenilikçi, aktiv olması, təhlil və araşdırma qabiliyyətinin olması olmalıdır. Bu gün rəqibləri, paylaşılan məzmunu və reklamları təhlil etmədən nə yeni strategiya yaratmaq, nə də effektiv nəticə almaq mümkün deyil. SMM sahəsində çalışan şəxs daima öz üzərində işləməlidir. Öyrənməyi sevməli və səbrli olmalıdır.

- Rəqəmsal Marketinq sahəsində ixtisaslaşmaq istəyən gənclərə nə kimi məsləhətləriniz olardı? Onlar bu sahədə necə inkişaf edib ixtisaslaşa bilərlər?

- Öz üzərinizdə hər gün işləyin. Gündə ən azı 1-2 saat yenilikləri oxumağa vaxt ayırın. Kitab və online sayt siyahınız olsun. İnkişaf etməsəniz, rəqabətdə qalib gələ bilməzsiniz. Rəqəmsal hər gün yenilənən sahədir. Öyrəndiyiniz alətləri yoxlamaqdan qorxmayın. Çalışın, yenilikçi olun. Bu sahədə yaxşı mütəxəssis olmağınız başqalarının SMM səhvlərini paylaşmaqdan keçməyəcək. Siz daha çox həll verməyə və düzü göstərməyə çalışın. 

- Aysel xanım, siz həm də "Digital AİR" praktiki rəqəmsal marketinq proqramının həmtəsisçisisiniz. Səhifənizdən izlədiyim qədər aktiv təlimlər gedir. Digər rəqəmsal marketinq təlimlərindən fərqi nədədir?

- Bildiyiniz kimi "Digital AİR" proqramı "Marketing AİR" formatından bəhrələnib. Marketinq sahəsində ixtisaslaşmaq üçün nəzəriyyə vacib olsa da praktiki istifadə etmədən ixtisaslaşmaq mümkün deyil. "Digital AİR" praktiki olması və paylaşma istiqamətinə görə digərlərindən fərqlənir. Əsas məqsədimiz dijital mühiti yaratmaq, təcrübəmizi paylaşmaq və öyrənməkdir. Təlimlərdə bizdən əlavə dəvət etdiyimiz mütəxəssislər də təcrübələrini paylaşırlar.

- Hazırda Rəqəmsal Marketinq Konfransına hazırlaşırsınız. Bu il bizi nə gözləyir?

- Hər il olduğu kimi bu il də böyük həvəslə hazırlaşırıq. Türkiyənin tanınmış agentliyi və bank sektorundan qonağımız, həm də bir neçə texnoloji yeniliklərin təqdimatı olacaq. Konfrans 5 Noyabr Badamdar oteldə keçiriləcək.

- Müsahibim olduğunuz üçün təşəkkür edirəm. Bloqum haqqında rəyinizi bilmək istərdim.

- Siz aktiv izlədiyim bloqerlərdən birisiniz. Fəaliyyətinizi yüksək qiymətləndirirəm. Sizə təklifim, yazdıqlarınızı həm də video formatda bizimlə bölüşün. Son təlimin "Sual-cavab" bölməsində natiqlik qabiliyyətinizin olduğunu da gördüm. İnanıram ki, bu sahədə uğur qazanacaqsınız. Fəaliyyətinizdə uğurlar diləyirəm, dəvət üçün təşəkkür edirəm.

Hörmətli oxucular, ümid edirəm ki, Aysel xanımın müsahibəsini bəyənmişsinizdir. Və ümid edirəm ki, mən Sizin istədiyiniz sualları Aysel xanıma ünvanlamışam. Dəyərli zamanınızı ayırıb onu daha da dəyərləndirdiyiniz üçün Sizə təşəkkür edirəm!

Davamını Oxu

Sizi zənginləşdirəcək 8 Marketing xəzinəsi (xəzinənin 2-ci hissəsi)

Əziz oxucular, əvvəlki yazıda Sizinlə paylaşacağım 8 Marketing xəzinəsinin 1-ci hissəsində onlardan 4-ü ilə tanış olduq. Oxumayanlara tövsiyyə edirəm ki, bu yazıdan öncə buradan ilk hissəni oxusunlar. Bu yazıda isə xəzinənin 2-ci hissəsi ilə davam edirik. Belə ki, ikinci hissədə ingilis dilini yaxşı bilməyənlər üçün daha iki sayt ilə tanış olacağıq. İngilis dilini normal və yüksək səviyyədə bilənlərə 2 sayt haqqında məlumat verəcəm. Sonda isə xüsusilə Marketing sahəsində addımlarını yeni-yeni atanlar üçün, gənclər üçün BONUS olaraq bir məsləhət xarakterli məlumat paylaşacam. Beləliklə, başlayaq.

Marketing Türkiyə

Marketing Türkiyə-də Marketingə, brendlərə, markalara, onların fəaliyyətlərinə dair məlumatlar və xəbərlər paylaşılır. İstər Türkiyə, istərsə də dünya brendləri haqqında xəbərlər oxuya bilərsiniz bu saytdan. Dünyada nələr baş verir, brendlər nə kimi aktivliklər həyata keçirirlər, nə kimi dəyişikliklər olur, hansı şirkətlər birləşir, hansı şirkətlər kimlərə satılır və sairə haqqında suallara cavab tapa bilərsiniz bu saytda. Mən bu saytı Twitter-dən izləyirəm. Sizə də tövsiyyə edirəm ki, inkişafınız üçün bu saytı izləyəsiniz.

MediaCat Online

MediaCat Online haqqında çox söz açmayacağam. Türkiyə Marketinginin ürəyi MediaCat Online-da döyünür, fikrimcə. Məqalələrdən tutmuş dünya xəbərlərinə qədər, akademik yazılardan tutmuş məsləhətli kitablara qədər hər şey tapa bilərsiniz burada. Bir sözlə, özünüz daxil olun və hər şeyi öz gözlərinizlə incələyin, nəyin var olub-olmadığını özünüz görün.

ALİSON

Bəlkə də bu sayt haqqında bir çoxlarınızın xəbəri var. Lakin məlumatlı olmayanlar üçün xəbərdar etmək istədim, ona görə ki, bu saytda olan bütün dərslər ÖDƏNİŞSİZ-dir. Bu imkan ingilis dilini bilənlər üçün çox gözəl imkandır. İlk addım olaraq qeydiyyatdan keçin. İstədiyiniz kursa, dərsə daxil olun, dinləyin, öyrənin, hər şey pulsuzdur, lakin sertifikat pulludur. Yəni Siz deyək ki, SMM üzrə dərsə daxil oldunuz, dərsi bitirdiniz, hə, bu arada hətta imtahan da verdiniz, əgər imtahandan keçsəniz, sertifikat məsələsi gəlir növbəti addım kimi. Sertifikatın alınmasının isə 2 yolu var. İlk yol odur ki, Siz sertifikatı .pdf formatında öz alətinizə yükləyirsiniz, bunun ödənişi səhv etmirəmsə, 17$-dır. Lakin poçt yolu ilə Sizə yaxın olan poçt ünvanına sertifikatın imzalı, möhürlü, kağız formasında gəlməsini istəyirsinizsə, səhv etmirəmsə, 37$ xərcləməli olacaqsınız. Burada istədiyiniz sahəyə dair kurslar, dərslər tapa bilərsiniz. Saytda müxtəlif vaxtlarda endirim aksiyaları olur. Sertifikat əldə etmək üçün qiymətlər endirimli olur bəzi vaxtlarda. Elə isə özünüz daxil olun və bu imkandan faydalanın.

UDEMY

UDEMY də ALİSON kimi müxtəlif sahələrdən dərslərlə, kurslarla zəngindir. Amma kurslar, dərslər ödənişlidir. Yəni ilk olaraq ödəniş edirsiniz, daha sonra dərsə, videoya baxırsınız. Daxil olarkən hər şeyi türk dilində görəcəksiniz, lakin dərslər ingilis dilindədir, onu da deyim ki, türk dilində də az da olsa videolar var. Təbii ki ödənişli olduğu üçün saytı çox da araşdıra bilməmişəm. Lakin sevindirici xəbər ondan ibarətdir ki, burada ÖDƏNİŞSİZ dərslər də var. Saytın daxilində axtarış edin, mütləq tapacaqsınız. Marketing sahəsini əhatə edən dərslərdən də bir neçəsi ödənişsizdir. Mən sonuncu dəfə bu saytda "Brend arxitekturasının qurulması" mövzusunda pulsuz videoya baxmışam. Odur ki, daxil olun və faydalanın.

BONUS

Əziz oxucular, Twitter ölkəmizdə Facebook-a nisbətən az insan tərəfindən istifadə edilsə də, onu qeyd etməliyəm ki, bu sosial şəbəkə Marketing sahəsində olan və inkişaf etmək istəyənlər üçün əvəzsizdir. Son zamanlar Twitter-də aktiv olmağımın səbəbi də elə budur. Mən hətta deyərdim ki, Marketing dünyası, dünya Marketingi Twitter-dədir. Bizim marketologlar çox da aktiv olmasalar da, Türkiyədən və dünyanın müxtəlif yerlərindən marketologlar, biznes sektorunun insanları, Marketing sevərlər, ömrünü, gününü bu sahədə keçirənlərin hamısı Twitter-dədir, bundan əlavə onu da deyim ki, onlar çox aktivdirlər, xüsusilə mən Türkiyə Marketingini Twitter-dən təqib edirəm. Hətta özüm də çox aktivəm, burada müxtəlif paylaşımlar edirəm, blog yazılarımı paylaşıram və ən çox bəyəndiyim tweetləri retweet edirəm. Məni izləmək üçün Twitter-də @NajmaddinAkhun1 yazaraq tapıb izləyə bilərsiniz. Elə isə əgər Twitter hesabınız yoxdursa, elə bu gün özünüzə bir hesab yaradın, məni izləyin, mənim izlədiyim hesabları Siz də izləyə bilərsiniz, məsləhətdir.

Dəyərli zamanınızı ayırıb yazını oxuduğunuz üçün Sizə təşəkkür edirəm. Onu da deyim ki, növbəti dəfə Sizi "Online İnterview" rubrikası gözləyir. Dəyərli müsahibim sahəsi üzrə çox maraqlı suallara cavab verəcək. Növbəti dəfə daha faydalı olmaq ümidi ilə...

Davamını Oxu

Sizi zənginləşdirəcək 8 Marketing xəzinəsi (xəzinənin 1-ci hissəsi)

Əziz oxucular, bu gün Sizlərlə Marketing və eləcə də satış sahəsini daha yaxşı öyrənməyim və bu sahədə daha da inkişaf etməyim üçün gündəlik olaraq istifadə etdiyim və izlədiyim faydalı resursları paylaşacam. Öncəliklə onu qeyd edim ki, hələ karyeramı qurduğum ilk günlərdən, hansı ki artıq mən qərar vermişdim və mənim qarşımda hədəflərim və güclü məqsədlərim var idi, həmin gündən etibarən Türkiyənin bir sıra Marketing resurslarını, veb saytlarını gündəlik olaraq izləyirdim, elə hazırda da gündəlik olaraq yararlanıram. Əslində resurslar çoxdur, bunu Siz də yaxşı bilirsiniz, amma super kontent, bu artıq tamam başqa şeydir. Hər şeyin ən yaxşısından istifadə etməkdə daha çox yarar var. Bir neçə vaxt ancaq Türkiyənin veb saytlarından istifadə etdim. Daha sonra eyni zamanda bizim marketologların da veb saytlarından və bloglarından faydalanmağa başladım. Və bir neçə vaxt keçəndən sonra iki ingilis dilli veb sayt tapdım, hansı ki onları da Sizinlə paylaşacam. Sizi zənginləşdirəcək Marketing xəzinəsinin 1-ci hissəsini bu yazımda paylaşacam Sizlərlə. Digər, ikinci hissəsini isə oxumaq istəyirsinizsə, bloqu izləməkdə olun, tezliklə paylaşacam. İndi isə gəlin, keçək xəzinənin ilk hissəsinə və görək bu xəzinədən nələr çıxacaq.

Pazarlamasyon

Bu saytda Türkiyənin bir sıra marketologlarının məqalələri, blog yazıları yer alır. Həqiqətən də çox önəmli və faydalı mövzularda məqalələr yazılır marketologlar tərəfindən. Mən şəxsən bu saytdan daha çox istifadə edirəm gündəlik olaraq. Və Pazarlamasyon-u Facebook-da, Linkedin-də, Twitter-də və GooglePlus-da izləyirəm. Çox maraqlı yarışmaları olur Twitter-də. İndiyə kimi 2 yarışmada iştirak etmişəm, amma təəssüflər olsun ki, qalib gəlməmişəm. Onu da deyim ki, hal-hazırda Pazarlamasyon-da "20 günde 20 pazarlama taktiği" adlı əla paylaşımlar edirlər. Hər günün öz məqaləsi olur, amma ilk olaraq bunun üçün abunə olmalısınız. Bundan başqa Pazarlamasyon-un "Marketing Meetup" adlı tədbiri olur səhv etmirəmsə, ildə bir dəfə. Bu tədbir bizim MMF-ə bənzəyir. Mahiyyətcə eyni tədbirdir. Bu tədbiri mən YouTuBe-dan izləmişəm. Məqaləni oxuduqdan sonra bloqun sonunda bu tədbirdən bir spikerin çıxışını izləyə bilərsiniz. Daha çox yazmaq olar Pazarlamasyon haqqında, amma özünüz daxil olun sayta və ilk Marketing xəzinəsindən yararlanın.

Pazarlama İletişimi

Pazarlama İletişimi-ni Pazarlamasyon qədər olmasa da çox bəyənirəm və hər gün istifadə edirəm. Burada da eynilə müxtəlif sahənin marketologları tərəfindən məqalələr, blog yazılar yazılır. Pazarlamasyon-da da olduğu kimi mövzular rəngərəng olur. Kontent maraqlı olduğu üçün hər bir məqaləsi ilə oxucunu özünə cəlb edə bilir. Mən bu saytı da müxtəlif sosial şəbəkələrdən izləyirəm. Odur ki, Siz də daxil olun Pazarlama İletişimi-nə və ikinci Marketing xəzinəsindən də faydalanın.

Pazarlama Türkiye (.net ilə)

Pazarlama Türkiye-ni hər zaman izləməsəm də maraqlı yazılar görəndə oxuyuram. daha çox Türkiyə ilə bağlı rəngarəng mövzularda məqalələr yazılan və araşdırma nəticələri paylaşılan bu saytı da Sizə məsləhət görürəm izləməyi. Odur ki, Siz də üçüncü Marketing xəzinəsini izləyin.

Pazarlama Türkiye (.com ilə)

Digər Pazarlama Türkiye-dən fərqli olaraq bu saytda daha maraqlı və cəlbedici kontentlər paylaşılır. Müxtəlif mövzularda müxtəlif yazarlar tərəfindən rəngarəng məqalələr yazılır. Demək olar ki, Pazarlamasyon-u necə izləyirəmsə, bu saytı da daha sıx aralıqla izləyirəm. Pazarlama Türkiye-nin "Pazarlama Türkiye Zirvesi" adlı bizim MMF-ə bənzər tədbiri keçirilir səhv etmirəmsə, hər il. Bir sözlə, super saytdır. Bu saytı mən daha çox Twitter-dən və Linkedin-dən izləyirəm. Sizə də məsləhət görərdim ki, bu dördüncü Marketing xəzinəsini də izləyəsiniz.

Hörmətli oxucular, zamanınızı ayırıb yazını oxuduğunuz üçün Sizə təşəkkür edirəm. Yazının ikinci hissəsinə buradan keçid edə bilərsiniz.

Davamını Oxu