1880-ci ildə biznes və marketing

Mütəxəssisliyinə inandığım marketoloqlardan biri olan Famil Alməmmədov öz saytında belə bir məqalə yayınladı: "1880-ci ildə yaşasaydınız biznesinizi necə inkişaf etdirərdiniz?" Məqalə həqiqətən də maraqlı və düşündürücüdür. Bu məqalə mənə növbəti yazımı yazmağım üçün ideya verdi. Bu yazımı Famil müəllimin məqaləsinə cavab olaraq yazdım.

Bəli, təsəvvür edin ki, 1880-ci ildə yaşayırsınız və öz biznesinizi inkişaf etdirməlisiniz, biznesinizin gəlirliliyini artırmalısınız və bu da təbii ki, insanların sizi və sizin təklif etdiyiniz məhsul və ya xidmətinizin tanıması ilə mümkün ola bilər. Təsəvvür edin ki, 1880-ci ildə bazara bir məhsul çıxarmısınız və öz hədəf kütlənizi bəlli etmisiniz və bircə o qalıbdır ki, hədəf kütlənizə məhsulunuzu tanıtmaq üçün, çatdırmaq üçün yollar, kanallar axtarasınız. Həmin dövrdə də komputer yox, telefon yox, faks çəkmək olmur, internet, sosial şəbəkələr yox. Bəs yaxşı insanlara məhsulunuzu necə çatdıracaqsınız, hansı reklam vasitələrindən istifadə edəcəksiniz? Mənə elə gəlir ki, həmin dövrün imkanları dövrün biznesləri üçün az da olsa yetərli idi. Necə? Axı həmin illərdə dünya əhalisinin sayı da az idi. Bəs yaxşı müasir reklam kanalları, vasitələri necə yaranıb, inkişaf edib? Əlbəttə ki, dünya əhalisinin sayının artımı da bu inkişafı tezləşdirdi, labüd etdi. Insanlar çoxaldıqca reklam vasitələrinin də sayı artmağa, inkişaf etməyə məcbur oldu, çalışdı. 1880-ci ildə dünya əhalisinin sayı bu günki qədər deyildi. Həmin dövrdə əlimizdə olan imkanlar bəlkə də, hardasa imkan verərdi ki, biz azdan-çoxdan nəsə edə bilək öz biznesimiz üçün, onun inkişafı naminə.  Amma təsəvvür edin ki, dünyada hal-hazırki insan sayı və 1880-ci ildən qalmışıq reklam vasitələri baxımından. Əlbəttə ki, bu bizim üçün çox çətin olardı.

1880-ci ildə dünya əhalisinin sayı təxminən 1.5-1.6 milyard idi. Günümüzdə isə dünya əhalisinin sayı 7.2 milyarddan çoxdur. Arada təxminən 5 dəfə fərq var.

Təbii ki, biznesin inkişafı ancaq və ancaq reklamdan asılı deyil. Bir çox marketing alətləri, marketing vasitələri, fəaliyyətinin köməyi ilə bizneslər yaradılır və inkişaf etdirilir. Reklam yalnız bir predmetdir, bir alətdir, hansı ki, mən bu yazımda onun üzərində müqayisələr aparmağa çalışdım. Lakin onu da qeyd etmək lazımdır ki, həmin illərdə biznes anlayışı da çoxsahəli, geniş deyildi. Amma yenə də Famil müəllimin sualına tam və əhatəli cavab vermək mənim üçün mümkün olmadı. Bəlkə də suala ürəyimcə olan  cavabı verə bilməməyimin səbəbi həmin illərdə yaşamadığımdandır.

Əziz oxucular, siz də fikirləşin sualın cavabını, başqa predmet üzərindən müqayisələr aparın, başqa bir aspektdən yanaşın suala. Bəs siz necə, 1880-ci ildə yaşasaydınız biznesinizi necə inkişaf etdirərdiniz?

Növbəti məqalələrdə daha faydalı olmaq ümidilə...

Davamını Oxu

Biznes fəaliyyətində müştəri məmnuniyyəti

İstəyir ölkədə devalvasiya olsun, istəyirsə də inflyasiya, hər bir halda, 2016-cı ildə biznesin bütün sahələrində müştərilərin dəyəri daha da artacaq və sahibkarlar müştərilərinin qədrini daha da çox bilməyə başlayacaqlar. Belə olduğu halda marketingdə çox önəmli bir mövzu olan "müştəri məmnuniyyəti" anlayışı daha da qabarıq şəkildə önə çıxır.

Danılmaz bir faktdır ki, müştərilər hər bir biznes fəaliyyəti üçün çox önəmlidirlər. Onlar olmazsa, biznes fəaliyyətini həyata keçirmək mümkünsüz olar. Hər hansı bir məhsulu və ya xidməti yaradıb bazara daxil olmaq istəyiriksə, ilk öncə bazarda istehlakçıların  həmin məhsul və ya xidmətə olan tələbini öyrənməliyik.

Bir çox ölkələrdə biznes fəaliyyətlərində müştərilərin məmnuniyyəti son dərəcə əla bir şəkildə qorunur. Hətta müştəri məmnuniyyəti o dərəcə önəmli bir nüansdır ki, Türkiyə bazarından tanıdığım bir neçə şirkətlər,hətta ziyana getdiklərinin fərqində olsalar belə, öz müştərilərinin məmnuniyyətini qoruyurlar. Çünki onlar çox gözəl bilirlər ki, bir məmnun müştəri özüylə bir müştəri də gətirər, bir narazı müştəri isə özüylə on müştərini aparar və yeni gəlmək istəyən müştərilərin də qarşısını alar. Belə demək olar ki, biznesdə müştəri çox böyük qüvvədir.

Lakin buna baxmayaraq Azərbaycanda hələ də istehlakçıların haqları və məmnuniyyətləri tam olaraq qorunmur. Bəlkə də mənimlə razı olmayacaqsınız, amma mənə elə gəlir ki, Azərbaycanda hələ də müştərilərin haqlarının qorunulduğu, məmnuniyyətlərinin saxlanıldığı və dəyərlərinin 100% bilindiyi az sayda şirkətlər var. Bank sahəsindən tutmuş pərakəndə ticarət sahəsinə qədər. Elə gəlin, bank sektorunu götürək. Mənim fikrimcə, bu sektorda vəziyyət daha da acınacaqlıdır. Çünki insanlar artıq banklara hörmət qoymurlar və mənə elə gəlir ki, bu da bir vaxtlar bankların öz müştərilərinin qorunulmayan məmnuniyyətinin bir nəticəsidir. Günü bu gün Azərbaycanda bu sektora xarici bir bank daxil olsa, Azərbaycan istehlakçıları əsl bank xidmətlərinin  nə olduğunu biləcəklər. Belə olan halda isə bizim öz banklarımız rəqabətə dözə bilməyərək bazarı tərk etmək təhlükəsi ilə üz-üzə qalacaqlar. Hazırki vəziyyətdə bizim banklar üçün xaricdən rəqiblərin bazara daxil olması heç də xoş olmaz.

Devalvasiya və bunun nəticəsi olan iqtisadi böhran şirkətlərə bir çox şeylər öyrətdi və hələ öyrədəcək də. Bunlardan biri də müştərilərin məmnuniyyətinin qorunulması oldu.

Hər bir zamanda və hər bir iqtisadi vəziyyətdə şirkətlər öz müştərilərinin dəyərini bilməli, haqlarını qorumalı və məmnuniyyətlərini maksimum dərəcədə saxlamalıdırlar. Hansı sektorda olmasından asılı olmayaraq müştərilərinin məmnuniyyətini qoruyan heç bir şirkət bazarı tərk etmək təhlükəsi ilə üz-üzə qalmayacaq. Çünki güc, qüvvə müştərilərdədir və həmişə son qərarı CƏNAB MÜŞTƏRİ verir. Yarana biləcək hər bir vəziyyətdə müştərilərinin önəmli olduğunu anlayan şirkətin gələcəyini görmək mənə elə gəlir ki, çox da çətin deyil. Bir sözlə, dəyər verin ki, dəyərli olasınız.

Hər birinizə işlərinizdə müvəffəqiyyətlər arzu edirəm!

Davamını Oxu