"Online İnterview" rubrikası Rəqəmsal Marketinq mütəxəssisi Aysel Cəbrayılova ilə

Əziz oxucular, "Online İnterview" rubrikasının növbəti müsahibəsini təqdim edirəm Sizə. Artıq bu rubrikanın 4-cü müsahibəsidir. Müsahibim isə Aysel xanım Cəbrayılovadır. Aysel Cəbrayılova rəqəmsal marketinq mütəxəssisidir və hal-hazırda Kapital Bankın rəqəmsal marketinq şöbəsində mütəxəssis olaraq fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda Azərbaycanda bir ilk olan Rəqəmsal Marketinq Konfransının təsisçilərindən biridir. Bununla bərabər Digital AİR təlim proqramında rəqəmsal marketinqi tədris edənlərdən biridir. Aysel xanım bir mütəxəssis kimi bu sahədə geniş təcrübəyə malik olan bir insandır. Müsahibim haqqında olan məlumatlar bu qədər, indi isə keçək müsahibəmizə.

- Aysel xanım, online məcranın get-gedə daha da inkişaf etdiyi və dijitallaşdığımız bir dövrdə bütün biznes növlərinin dijitallaşması və kommunikasiya kanallarının daxilində mütləq şəkildə online kanallar olmalıdır mı? Yəni günümüzdə bütün bizneslər online kommunikasiya kanallarından mütləq şəkildə istifadə etməlidirlər, deyə bir məcburiyyət var mı?

- Bəli, qeyd etdiyiniz kimi günü-gündən rəqəmsallaşırıq. Texnologiyanın inkişafı, mobilləşmə həyat tərzimizi dəyişdiyi kimi satınalma vərdişlərimizi də rəqəmsal istiqamət üzrə dəyişir. Marketinq müştəriyə xitab edən fəaliyyət olduğu üçün bu gün müştəri rəqəmsal platformalardadırsa, deməli kommunikasiya da həmin istiqamətdə aparılmalıdır.

- Bu gün artıq hamımız şahidi oluruq ki, bir çox şirkətlərin reklam büdcələrinin əksər hissəsi offline-dan online-a doğru hərəkət edir. Sizin fikrinizcə, sahəsindən asılı olmayaraq bütün biznes fəaliyyətlərində reklam büdcəsinin əksər hissəsi online-a xərclənməlidir mi? Belə bir mütləq vaciblik var mı?

- Bu normaldır. Xitab olunan auditoriya hardadırsa, reklam büdcəsi də həmin istiqamət üzrə xərclənməlidir. Həmçinin rəqəmsal platformada fəaliyyətin dəqiq ölçülməsi mümkündür. Reklam yerləşdirən şirkət mütləq öz online fəaliyyətini təhlil etməli və effektivliyi üçün həllər yaratmalıdır.

- Vaxt keçdikcə ənənəvi kommunikasiya kanallarının effektivliyi azalmağa başlayır. Fikirləşirsiniz mi ki, gələcəkdə bütün kommunikasiya kanalları rəqəmsallaşacaq? Yoxsa illər keçsə də ənənəvi reklam kanalları istədiyimiz qədər effektiv ola biləcək mi?

- Düşünürəm ki, illər keçsə də ənənəvi kanalların payı qalacaq. Bu gün inkişaf etmiş ölkələrdə də görürük ki, hər nə qədər online inkişaf etsə də ənənəvi kommunikasiya kanalları müəyyən paya sahibdir. Yaxın 10 ildə yalnız online deyil, bütün kanallar birlikdə istifadə ediləcək.

- Aysel xanım, sizin fikrinizcə, ölkəmizdə fəaliyyət göstərən dijital agentliklər və dijital sahənin bir hissəsi olan SMM agentlikləri müştərilərinin tələblərinə cavab verə bilirlər mi? Başqa bir sözlə, bu gün həmin agentliklər digital dünyanın iri-iri addımlarla çatdığı inkişafla ayaqlaşa bilirlər mi?

- Demək olar ki, hər gün xəbər lentimdə yeni bir agentliklə qarşılaşıram. Zamanla müştərilərin tələblərinə cavab verən, rəqabətə davamlı olanlar fəaliyyətə davam edir. İşlədiyim agentliklərə görə deyə bilərəm ki, bəli, qlobal təcrübəni öyrənib lokal tətbiq edirlər. Hərəsinin öz güclü tərəfi var.

- Günümüzdə elan edilən vakansiyalarda bir çox qəribə tələblərin olduğunu görürük. Bəs bir SMM-çiyə olan ən mühüm tələblər nələr olmalıdır, sizin fikrinizcə?

- SMM-çiyə ən mühüm tələb onun yenilikçi, aktiv olması, təhlil və araşdırma qabiliyyətinin olması olmalıdır. Bu gün rəqibləri, paylaşılan məzmunu və reklamları təhlil etmədən nə yeni strategiya yaratmaq, nə də effektiv nəticə almaq mümkün deyil. SMM sahəsində çalışan şəxs daima öz üzərində işləməlidir. Öyrənməyi sevməli və səbrli olmalıdır.

- Rəqəmsal Marketinq sahəsində ixtisaslaşmaq istəyən gənclərə nə kimi məsləhətləriniz olardı? Onlar bu sahədə necə inkişaf edib ixtisaslaşa bilərlər?

- Öz üzərinizdə hər gün işləyin. Gündə ən azı 1-2 saat yenilikləri oxumağa vaxt ayırın. Kitab və online sayt siyahınız olsun. İnkişaf etməsəniz, rəqabətdə qalib gələ bilməzsiniz. Rəqəmsal hər gün yenilənən sahədir. Öyrəndiyiniz alətləri yoxlamaqdan qorxmayın. Çalışın, yenilikçi olun. Bu sahədə yaxşı mütəxəssis olmağınız başqalarının SMM səhvlərini paylaşmaqdan keçməyəcək. Siz daha çox həll verməyə və düzü göstərməyə çalışın. 

- Aysel xanım, siz həm də "Digital AİR" praktiki rəqəmsal marketinq proqramının həmtəsisçisisiniz. Səhifənizdən izlədiyim qədər aktiv təlimlər gedir. Digər rəqəmsal marketinq təlimlərindən fərqi nədədir?

- Bildiyiniz kimi "Digital AİR" proqramı "Marketing AİR" formatından bəhrələnib. Marketinq sahəsində ixtisaslaşmaq üçün nəzəriyyə vacib olsa da praktiki istifadə etmədən ixtisaslaşmaq mümkün deyil. "Digital AİR" praktiki olması və paylaşma istiqamətinə görə digərlərindən fərqlənir. Əsas məqsədimiz dijital mühiti yaratmaq, təcrübəmizi paylaşmaq və öyrənməkdir. Təlimlərdə bizdən əlavə dəvət etdiyimiz mütəxəssislər də təcrübələrini paylaşırlar.

- Hazırda Rəqəmsal Marketinq Konfransına hazırlaşırsınız. Bu il bizi nə gözləyir?

- Hər il olduğu kimi bu il də böyük həvəslə hazırlaşırıq. Türkiyənin tanınmış agentliyi və bank sektorundan qonağımız, həm də bir neçə texnoloji yeniliklərin təqdimatı olacaq. Konfrans 5 Noyabr Badamdar oteldə keçiriləcək.

- Müsahibim olduğunuz üçün təşəkkür edirəm. Bloqum haqqında rəyinizi bilmək istərdim.

- Siz aktiv izlədiyim bloqerlərdən birisiniz. Fəaliyyətinizi yüksək qiymətləndirirəm. Sizə təklifim, yazdıqlarınızı həm də video formatda bizimlə bölüşün. Son təlimin "Sual-cavab" bölməsində natiqlik qabiliyyətinizin olduğunu da gördüm. İnanıram ki, bu sahədə uğur qazanacaqsınız. Fəaliyyətinizdə uğurlar diləyirəm, dəvət üçün təşəkkür edirəm.

Hörmətli oxucular, ümid edirəm ki, Aysel xanımın müsahibəsini bəyənmişsinizdir. Və ümid edirəm ki, mən Sizin istədiyiniz sualları Aysel xanıma ünvanlamışam. Dəyərli zamanınızı ayırıb onu daha da dəyərləndirdiyiniz üçün Sizə təşəkkür edirəm!

Davamını Oxu

"Online İnterview" rubrikası Satış mütəxəssisi Azad Qəhrəmanov ilə

Əziz oxucular, "Online İnterview" rubrikasının növbəti müsahibi satış mütəxəssisi Azad müəllim Qəhrəmanovdur. Azad Qəhrəmanov Azərbaycan Tibb  Universitetinin Müalicə-profilaktika fakultəsində təhsil alıb və ixtisasca həkim-terapevtdir. 2004-cü ildən birbaşa satış sistemində fəaliyyət göstərən Azad Qəhrəmanov Azərbaycanın 7 regionu, Gürcüstan, Rusiya və Ukraynaya qədər inkişaf edən böyük müştəri bazası yaratmış və bu müddət ərzində 1000-dən çox satış nümayəndəsi hazırlamışdır. 2014-cü ildə SAT GROUP şirkətini təsis edən Azad Qəhrəmanov bir çox şirkətlərin satış personalının peşəkarlığını artırmaq üçün təlimlər keçmişdir. Hal-hazırda SAT GROUP şirkətinin direktorudur. Azad müəllim haqqında məlumatı oxuduq, elə isə gəlin, müsahibəmizə keçid edək.

- Azad müəllim, sizə görə satış nədir?

- Satış vacib həyati prosesdir. Müasir insan qida qəbul etməyi, geyinməyi, özünə qulluq etməyi bacardığı kimi satmağı da bacarmalıdır. Çünki indiki dövrdə satmağı bacarmayan adam ac qala bilər. Nə qədər savadlı, öz sahəsində peşəkar olsa belə.

- Azad müəllim Marketingə necə bir tərif verərdi?

- Mən marketolog deyiləm. Öz təsəvvürümü deyə bilərəm. Qısa desək, Marketing düşünülmüş satışdır. Yəni satışa qədər olan bütün proseslərin düşünülüb hazırlanması və satışdan sonra baş verən proseslərin idarə olunması. Məqsəd maksimum gəlir əldə etməkdir.

- Sizin fikrinizcə, hər bir insanın satış qabiliyyəti varmıdır?

- Çox gözəl sualdır. Çox adamı maraqlandırır. Dahi adamlar deyirlər ki, (Eynşteyn başda olmaqla) hər bir insan istedadlıdır. O istedadın üzə çıxması isə ilk növbədə öz səylərindən, bir azca da onun olduğu mühitdən asılıdır. Mən də onlarla tamamilə razıyam. Fikrimcə, hər bir insan əgər fiziki tələblər yoxdursa, istənilən sənətə yiyələnə və o işdə peşəkar ola bilər.

- Satış etmə bacarığı doğuşdan gəlməlidir yoxsa sonradan qazanıla bilən bir bacarıqdır?

- Satış bacarıqlarını özündə saxlayan gen yoxdur. Yəni heç kim anadan olanda hansısa satış bacarıqları ilə doğulmur. Sadəcə biz valideynlərimizdən satışa faydalı ola biləcək vərdişlər ala bilərik. Məsələn, ünsiyyətcillik, gülərüzlülük, insanlardan qorxmamaq, insanlara sevgi, işə həvəslə yanaşma və sairə. Biz əsas vərdişlərimizi valideynlərimizdən kopyalayırıq. Bu vərdişlər bizə satış həyatında xeyirli də ola bilər, ziyanlı da. Kimlərsə bax, belə bir avantajla öz satış karyeralarına başlayırlar. Lakin istənilən şəxs satış işində uğur qazanmaq üçün lazım olan bütün bacarıqlara və biliklərə yiyələnə bilər. Bunun üçün öyrənmək həvəsi, zəhmət sevərlik və mütləq inadkarlıq lazımdır. 12 illik satış karyeramda onlarla insan gözümün qarşısında özü-özünü peşəkar satıcıya çevirib. Bu gün yaxşı pul qazanır və inkişaflarını da davam etdirirlər.

- Azad müəllim, indiyə kimi nələrin satışı ilə məşğul olmusunuz? Sizin fikrinizcə, məhsulu mu satmaq çətindir yoxsa xidməti mi? Böhran zamanlarında yerdəyişmələr olur mu?

- Peşəkar formada satışı ilə məşğul olduğum məhsullar: müalicəvi-profilaktiki dərman vasitələri, müalicəvi kosmetikalar, tibbi avadanlıqlar, kimya məhsulları, təlim və konsaltinq xidmətləri. Həm fərdlərə və həm də şirkətlərə satışlar etmişəm. "Məhsul yoxsa xidmət satmaq çətindir?" sualının cavabını belə verərdim ki, nəyin faydasını müştəri tez hiss edir, görür, onu satmaq daha asandır. Bu mənada məhsul və ya xidmət arasında elə bir fərq görmürəm. Lakin adətən xidmətin faydasını müştəri gec gördüyü üçü onu satmaq çətin ola bilər. Ümumilikdə isə yaxşı hazırlıq olduqda müştərinin tələbatı olan ( gizlində olsa belə, özü bilməsə də ) hər şeyi satmaq mümkündür. Böhranın təsiri isə ümumidir. Ümumilikdə alıcıların pulu azaldığı üçün, bizim də satdığımız məhsulların qiyməti qalxdığı üçün çətinlik hər sahədə var. Lakin böhran bəzi məhsullara tələbatı artıra da bilər. Məsələn, biz hazırda ikinci əl kitabların satışını edirik. Satış artıb. Konsaltinq xidmətlərinə də tələbatın artmasını hiss edirik. Kiçik biznes sahibləri çətin vəziyyətə düşdükləri üçün təcrübəli mütəxəssislərin köməyinə ehtiyacları artıb.

- Xanımlara yoxsa bəylərə satış etmək daha çətindir? Daha doğrusu, hansı tiplərdə olan müştərilərə satış etmək çətindir?

- Sözsüz ki, "əks cinsə maraq" effekti satışda böyük rol oynayır. Lakin ünsiyyət qura bilməyən satıcı üçün bunun heç bir xeyri olmur. Əks cins diqqəti cəlb edir. Lakin sonrakı danışıqlarda uğur qazanmaq üçün ünsiyyət və satış bacarıqlarına ehtiyac var. Çox qapalı müştərilərə vaxt az olduğu halda satış etmək çətin olur.

- Uğurlu satıcı hansı xüsusiyyətlərə və bacarıqlara malik olmalıdır?

- Bunları iki qrupa bölə bilərik. Şəxsi keyfiyyətlər: Özünə inam, insanlara sevgi, insanları olduğu kimi qəbul etmə bacarığı, tolerantlıq, optimistlik, özü də sınmaz və əyilməz optimizm, gülərüzlü olmaq, insanlara qayğı və səmimi maraq göstərmə həvəsi, işinə və məhsuluna sevgi, inadkarlıq. Peşəkar keyfiyyətlər: ünsiyyət qurma texnikaları, suallarla işləmək, tələbatı aşkarlamaq bacarığı, məhsulu effektiv şəkildə təqdim etmək, qarşı tərəfdə istək yaratma bacarığı, müştərinin etirazları ilə işləmək və razılığa gətirmək bacarığı, qiymət danışıqları və satışı bitirmək bacarıqları, telefonla danışıqlar aparmaq bacarıqları. Bunlara ümumi biznes vərdişlərini də əlavə etmək olar: hədəf qoymaq, vaxt planlaması, etibarlı imic, daimi öyrənmək və sairə.

- SAT GROUP-un təlimləndirdiyi satış təmsilciləri ilə digər satış təmsilciləri arasında fərq(lər) var mı?

- Biz sehrbazlıq etmirik. Ona görə də məzunlarımızı da mələk hesab etmirik. Sadəcə SAT GROUP-a qoşulanlar sistemli şəkildə yuxarıda sadaladığımız bacarıqlara yiyələnirlər. Bu həm texnikaların izahı, canlı nümayişi, həm də yerindəcə tətbiq olunaraq tam həzm edilməsi sayəsində baş verir. Çox hallarda ilk təlimlərdən sonra iştirakçı öz işində irəliləyiş hiss edir. Özünü artıq hazırlıqlı hiss edir. Kursun gedişində satışlarını artırdıqlarını deyirlər. Təkmilləşmə prosesi kurs bitdikdən sonra da davam edir. Belə ki, burada öyrəndiklərini daha da cilalayır və bacarıqlar onların xarakterinə tam oturur. Bizim təlimlər idman məşqlərinə daha çox oxşayır, nəinki akademik seminarlara.

- Bir satış təmsilcisi hansı xüsusiyyətlərə və bacarıqlara malik olmalıdır ki, SAT GROUP onu daha da yetişdirib uğurlu satış təmsilcisi halına gətirsin?

- a) çox qazanmaq istəyi;
  b) öyrənmək həvəsi;
  c) bir də iş başında olsa daha yaxşıdır. Çünki öyrəndiklərini dərhal tətbiq etməsi lazımdır.

- SAT GROUP yetişdirdiyi satış təmsilcilərinin sonrakı vəziyyəti ilə maraqlanır mı? Əvvəlki dövrlərə nisbətən hansısa irəliləyişlər hiss olunur mu?

- Əksər məzunlarımızla bizim dostluq münasibətlərimiz yaranır. Tez-tez sonrakı təlimlərə qonaq gəlirlər. Facebook-da bağlı qrupumuz var. Davamlı olaraq onları məlumatlandırır, faydalı olmağa çalışırıq. Bundan savayı ayda bir dəfə "Açıq Bazar" adlı toplantımız olur ki, onlar özləri və dostları ilə gəlib biliklərini təzələyir, üstəgəl yeni müştərilər qazanmaq şansı əldə edirlər.

- Azad müəllim, Satış və Marketing sahəsində inkişaf etmək istəyən insanlara hansı məsləhətləri verərdiniz?

- Harada uğur qazanmaq istəyirsənsə, oranı sürətlə araşdırmaq, dayanmadan öyrənmək və var qüvvənlə çalışmaq lazımdır. Uğurun formulu hər yerdə eynidir.
Nəcməddin bəy, suallarınız çox maraqlı idi. Böyük zövq aldım onları cavablandırmaqdan. Sizə təşəkkür edirəm ki, belə faydalı bir proyekti həyata keçirirsiniz. Uğurlar arzu edirəm!

Azad müəllimə öz təşəkkürümü bildirirəm müsahibə üçün!

Əziz oxucular, rubrikanın digər iki müsahibəsinə bu yazının altındakı linklər vasitəsilə keçid edə bilərsiniz. Dəyərli zamanınızı ayırdığınız üçün Sizə təşəkkür edirəm!

Davamını Oxu

"Online İnterview" rubrikası Marketing üzrə ekspert Ramil Cabbarov ilə

Əziz oxucular, artıq bu rubrikanın ikinci müsahibəsidir ki, Sizə təqdim edirəm. İlk müsahibə Marketing üzrə ekspert Famil Alməmmədov ilə olmuşdu. Bu dəfəki müsahibim isə Marketing üzrə ekspert Ramil Cabbarovdur.

Ramil müəllim avtomobil, səhiyyə, tədris, qida, qeyri-qida sektorları üzrə 8 şirkətdə marketoloq olaraq fəaliyyət göstərib. 2013-2014-cü illərdə Lider TV-də xarici iqtisadi xəbərlər üzrə müxbir vəzifəsində çalışıb. 2015-ci ildən ADİU-un marketing kafedrasının müəllimidir. Həmçinin ADİU-un PR fəaliyyətini həyata keçirən şəxslərdən biridir hal-hazırda. Və onu da deyim ki, mənim ilk Marketing müəllimimdir. İlk dəfə bu sahə üzrə Ramil müəllimdən 1 aylıq təlim almışam. İndi isə keçək müsahibənin təfərrüatlarına.

- Ramil müəllimə görə Marketing nədir?

- Mənə görə Marketing iflasın kandarında olan sahibkar üçün Superman, ağıllı müştəri üçün köməkçi vasitə, məlumatsız müştəri üçün fırıldaq texnikası, cəmiyyət üçün isə bir elm sahəsidir.

- Azərbaycanın bu günki Marketing mühitindən razısınız mı? Xarici ölkələrlə müqayisədə vəziyyət necədir?

- Ölkədəki Marketing durumu səmimi desəm, heç də ürəkaçan deyil. Söhbət "Azərbaycanda Marketing işləmir" yanaşmasından getmir. Problem bir qisim sahibkarların Marketingi əlavə xərc (!) kimi görməsi və marketoloqu  əlində sehrli çubuğu olan sehrbaz sanmasıdır. Düzdür, bazar şərtlərimiz ağırdır və fərqlidir. Buna rəğmən qismən ətalətdən çıxış var.

- Bu gün Azərbaycanda Marketingin inkişafına hansı amillər mənfi təsir göstərir?

- Bu gün Azərbaycanda Marketingin inkişafına inhisarçılıq, sahibkar təfəkkürü, müştərilərin keyfiyyətdən  çox qiymətə verdiyi fövqəladə dəyər və ürək bulandıran reklam sənayesi kimi amillər mənfi təsir edir.

- Bildiyimiz kimi, Marketing məhsulların deyil, düşüncələrin savaşıdır. Sizin üçün ADİU-un PR fəaliyyətini aparmaq nə qədər çətin oldu? Universitet haqqında olan mənfi düşüncələri insanların fikrindən necə sildiniz və bu yolda hansı çətinliklərlə qarşılaşdınız?

- İlk öncə deyim ki, hər bir uğurlu brend arxitekturasının arxasında böyük bir komanda durur. UNEC brendində də həmçinin. Mənfi düşüncələri silmək üçün ilk öncə "İLK"-lərə imza atdıq. Bu, Universitetin yeniləndiyi mesajını verir. Sonra rebrendinq etdik. Yeni logo, yeni marka. Bu isə "yeni paltar" mesajını verdi. Mənfi propaqandalara qarşı mübarizə isə belədir: 1 pis xəbərə qarşı 5 möhtəşəm xəbər. Çətinliklər isə bu dəyişimi qəbul etməyən, mühafizəkarlar idi. Zamanla hər kəsin proseslərə adaptasiya olacağına inanırıq.

- Professional marketoloq olmaq istəyən insanlara hansı məsləhətləri verərdiniz?

- İlk öncə işinizi sevin, sonra dürüst olun, ardınca isə bu addımları izləyin: çox oxuyun, çox gəzin, çox araşdırın, daim müşahidə aparın, reklamlar izləyin, insanlarla ünsiyyətdə olun, iş yerinizi tez-tez dəyişin və müxtəlif sektorlarda könüllü kimi işləyib təcrübə yığın. Ambisiyalı olun, eqo yaradın, səviyyənizi yüksək tutun və yardımsevər olun.

Ramil müəllimə öz təşəkkürümü bildirirəm müsahibə üçün!

Əziz oxucular, rubrikanın digər iki müsahibəsinə bu yazının altındakı linklərdən istifadə edərək keçid edə bilərsiniz. Dəyərli zamanınızı ayırdığınız üçün Sizə təşəkkür edirəm!

Davamını Oxu

"Online İnterview" rubrikası Marketing üzrə ekspert Famil Alməmmədov ilə

Əziz oxucular, növbəti bloq yazı hər hansısa bir mövzu barədə deyil, müsahibədir. "Online İnterview" adlı rubrikanın ilk müsahibəsini təqdim edirəm Sizlərə bu dəfə. İlk müsahibim Marketing eksperti, dəyərli müəllim Famil müəllim Alməmmədovdur. Gəlin, Famil müəllim haqqında az da olsa məlumat alaq və daha sonra müsahibənin təfərrüatları ilə tanış olaq.

Famil müəllim beynəlxalq dərəcəli "A" kateqoriyalı Marketinq mütəxəssisidir. İstehsal və ticari Marketinq sahəsində 7 il, idxal mebeli sektorunda isə 3 illik peşəkar təcrübəsi vardır. Ölkənin bir neçə ali təhsil müəssisələrində və bir çox təlim mərkəzlərində Marketingin bütün sahələri ilə bağlı təlimlər, seminarlar keçmişdir. Famil müəllim mənim üçün Marketing və eləcə də satış sahəsinin ən mütəxəssis marketoloqlarından biridir və eyni zamanda dəyərli müəllim, gözəl insandır. (Qətiyyən tərif deyil, bu həqiqətən də belədir.)

- Famil müəllimə görə Marketing nədir?

- Mən kitablarda yazılan 2000-dən çox tərifi təkrarlayan deyiləm. 11 il ərzində gördüklərim və qazandığım təcrübəmlə fikrimi ifadə etmək istərdim. Marketing - müştəri ehtiyaclarını tələbə çevirərək şirkətə arzuladığı gəliri təmin edən fəaliyyət sahəsidir.

- Famil müəllim, hansı sahənin marketing fəaliyyətini aparmaq digər sahələrə nisbətən çətindir?

- Maraqlı sualdır. Mənə görə dərman preparatları istehsalı çətindir. Ortada insanların sağlığı məsələsi var. Əslində belə bir mövqe tutmağıma səbəb olan ABŞ-da dərman preparatlarının istehsalı ilə məşğul olan şirkətin ötən həftə məhkəmə tərəfindən səhv etmirəmsə, 78 mln $ təzminat ödəməsi tələbi oldu. Belə ki, şirkətin istehsal etdiyi dərman preparatından istifadə edən bir insan xərçəng xəstəliyinə tutuldu və 3 ay sonra vəfat etdi. Məncə, ən çətin sahə ümumiyyətlə insanların sağlamlıqları ilə əlaqədar olan istənilən sahədir. Məhz elə buna görə də mənim üçün qida sektoru farmakologiyadan sonra ikinci çətin sahədir.

- Famil müəllim, adi və böhran zamanlarında insanlara məhsul satmaq çətindir yoxsa xidmət? Və niyə?

- Uinston Çerçilin bir fikrini söyləmək yerinə düşərdi: "Hər böhran özü ilə yeni fürsətlər gətirir." Məncə, 2015-ci il ölkəmiz və iqtisadiyyatımız üçün uğursuz il oldu. İl ərzində iki devalvasiyanın yaşanması ölkədə hər kəsə təsir etdi. Ən sadə vətəndaşımız belə öz nəsibini aldı. Təbii ki belə bir hal ölkə istehlakçılarının istehlak davranışlarına birbaşa  təsir etdi. Yerli və idxalçı şirkətlər bazarda ciddi problemlərlə üz-üzə qaldılar. Devalvasiyanın təsirindən yaranmış böhran birbaşa istehlakçı davranışlarına təsir etdi. Bazarın stabil dönəmlərində müştəriləri unudan şirkətlər isə özləri üçün uzun illər topladıqları müştəri məmnuniyyətsizliyi ilə  bir başqa böhran yaratdılar. Böhran dalınca böhran. Bazardakı cari vəziyyət nəyin asan, nəyin çətin olduğunu müəyyən etməkdə çətinlik törədir. Çünki hazırda pulu olan da, olmayan da gözləmə mövqeyindədir. Baxaq görək nə baş verəcək. Hazırda hər iki sahədə ( məhsul və xidmət ) çətinliklər var. Bunun da başlıca səbəbi böhrandır. Böhran isə qeyd etdiyim kimi, istehlakçı davranışlarına təsir göstərir ki, bu da özünü  hər iki sahədə hiss etdirir.

- Ölkəmiz hansı məhsulun istehsalı üzrə ixtisaslaşıb onu "Made in Azerbaijan" brendi ilə dünya bazarına çıxara bilər?

- Ölkəmizdən xarici bazarlara onsuz da məhsul ixrac edilir. Düzdür, qane edici deyil. Ancaq sualınız milli brendinq sahəsi ilə əlaqəlidir. Cari durumda ölkəmiz dünyada Azərbaycan istehsalı olan "Azeri Light" neft markası ilə tanınır. Bunun xaricində təəssüf ki, hər hansı bir marka və ya məhsulla tanınmırıq. Ola bilsin ki, sizin bu sualınıza verdiyim cavab dostlarımızı qane etməyəcək. Ancaq həqiqət budur. "Made in Azerbaijan" ünvanı ilə istehsal edilən və ixrac olunan məhsullar ölkəmizin xarici bazarlarda imicini bərkidə bilməsi üçün kifayət etmir. "Made in Azerbaijan" ünvanının xarici bazarlarda güvən qazanması birbaşa dövlətin xarici iqtisadi siyasətindən asılıdır.

- Famil müəllim, Marketing sahəsində inkişaf etmək istəyən gənc marketologlara hansı məsləhətləri verə bilərsiniz?

- Tövsiyyəm o ola bilər ki, marketing sahəsinə səthi yanaşmasınlar. Bu uzun yola çıxmazdan əvvəl özlərində marketer potensialının olub-olmamasını kəşf etməyə çalışsınlar. Yoxsa sonra həm özlərinə, həm də çalışdıqları şirkətlərə zərər vurmuş olarlar. Son vaxtlar qəribə hallara rast gəlirəm. Yerindən duran marketer olur. Ancaq kiçik bir sirri paylaşmaq istəyirəm. Dostlar, şirkətlərdə ən tez nəzərə çarpan marketerin fəaliyyətidir. İstənilən an sizin fəaliyyətinizi dəyərləndirmək istəyənlər olacaq. Bu isə "2x2"-dir. Necə? Kifayət edəcək ki, sahənizlə bağlı marketing plan tələb olunsun. Marketerin il boyu ölçü vahidi məhz marketing plandır. Bunu unutmayın.

Famil müəllimə öz təşəkkürümü bildirirəm müsahibə üçün!

Əziz oxucular, rubrikanın digər iki müsahibəsinin linkini bu bloq yazının altında görə bilərsiniz. Növbəti bloq yazıda yenə də faydalı olmaq ümidilə... Bloq yazılar haqqında irad və məsləhətləriniz olarsa və şəxsi təkliflərinizi bildirmək istəyirsinizsə, najmaddin.akhundov@yahoo.com ünvanına yaza bilərsiniz. Öncədən Təşəkkürlər!

Davamını Oxu