Regional Marketinq və (və ya) Maslounun ehtiyaclar piramidası

Əziz oxucular, bir müddətlik fasilədən sonra maraqlı bir mövzu ətrafında sizinlə söhbətləşmək istəyirəm. Deməli, o günlərdə iştirak etdiyim bir layihənin təlimlərinin birini hamımızın tanıdığı Marketinq üzrə mütəxəssis Rafiq Hunaltay keçdi. Rafiq müəllim deyir ki, biz qlobal Marketinq deyirik, yaşadığımız yerə uyğun Marketinqi lokal Marketinq adlandırırıq, amma bir də regional Marketinq var. Yəni nəinki, ölkələr, hətta ölkənin daxilindəki regionlar belə bir-birindən fərqlənir. Necə? Biz deyirik ki, məsələn, filan ölkənin adətləri budur, ehtiyacları budur, bazarlarında bu kimi məhsullar satılır, bir sözlə, digər ölkələrə bənzəmir.

Məsələn, yaponlar suşi yeyir, amma biz yemirik, onların yaşam tərzləri, ehtiyacları bizim ölkənin insanlarından çox fərqlənir və sairə. Hə, bu arada onu da deyim ki, bir ara bu suşini istədilər ki, gənclər arasında bir trendə çevirsinlər. Yəni suşi yemək bir trend olsun, statusluluq gətirsin suşi yeyənlərə və sairə. Suşi barlar, suşi party-lər falan var idi hətta. Amma alınmadı. Yəni ki bizim gəncliyə suşi yedirdə bilmədilər, alınmadı bir sözlə. İndi az-maz yeyən var, amma trend olmadı, bacarmadılar.

Rafiq müəllim deyir ki, nəinki ölkələrin xüsusiyyətləri, hətta regionların xüsusiyyətləri də bir-birindən fərqlənir. Məsələn, Sumqayıtda yaşayan insanlar Bakıda yaşayan insanlardan fərqlənir. Ehtiyacları, gündəlik adətləri, yaşam tərzi, istehlakçı davranışları, alış motivləri və sairə. Adi bir misal çəkmək istəyirəm, deməli bu Səba şirkəti Sumqayıtda 5-6 yerdə öz mağazalarını açdı. Ət və ət məhsulları, süd və süd məhsulları satılır və bəzi məhsullar bahadır, bəzi məhsullar ucuzdur və sairə, amma sözüm ona ki, bu mağazalar "tutdu", yəni gəlirli oldu. Bilirsiniz necədir, Sumqayıtın əhalisi xoşlayır öz ehtiyacları olan məhsulları on yerdən almağı. Əsasən də mən bu kasıb və normal yaşayan insanları nəzərdə tuturam. Bir-iki məhsulu bir yerdən, üç-dörd məhsulu başqa yerdən və sairə. Elə buna görə Səbanın mağazaları yaxşı işləyir, gəlirli çıxır. Amma satıcıdan da çox şey asılıdır ki, bu da başqa bir yazının mövzusudur.

Adicə fikir verin mall-lara. Bakıda nə qədər mall var, hələ bunun ardı da gəlməkdədir. Amma Sumqayıtda hələ yoxdur. Mall-larda necə olur? Deməli, girirsən içəriyə, gedirsən ordan brend bir mağazadan qəşəng bir xəz alırsan, ordan da çıxıb, supermarketə girirsən, alış-verişini edib, qayıdırsan evə. Yəni rahatdır, hər şeyi bir yerdən alıb çıxırsan. Amma Sumqayıtda yaşayan biri kimi deyə bilərəm ki, bu, Sumqayıtda belə deyil. Bəlkə də olacaq, mall-lar açılacaq, gündəlik adətlər dəyişəcək, amma hələ ki vəziyyət bu cürdür. Ən azından mən belə fikirləşirəm, yanaşmalar fərqli ola bilər təbii ki.

Elə bu layihənin təlimləri ilə bağlı bir neçə gündür ki, gedib-gəlirəm. Və elə Rafiq müəllimin təlimindən sonra başladım müşahidə etməyə. Təsəvvür edin, 28 May metro stansiyasından 20 Yanvar metro stansiyasına kimi xərcimiz cəmi 20 qəpik olur təbii ki metrodan istifadə etsək. Aradakı zaman və məkan məsafəsi elə də çox deyil. Amma inanın ki, insanlar çox fərqlidir. Elə müşahidə edə-edə birdən ağlıma Maslounun ehtiyaclar piramidası gəldi. Bu piramida yəqin ki, hamımıza tanışdır. Məlumat almaq istəyənlər buradan ala bilər.

Arada vaxt edin, siz də müşahidə aparın. İçərişəhər, 28 May, 20 Yanvar metro stansiyaları ətrafında yaşayan, olan insanlara fikir verin. Görün, bu üç regionun insanları arasında Maslounun ehtiyaclar piramidası üzərindən nə kimi fərqlər görürsünüz? Aydın məsələdir, 28 May və İçərişəhər m/s-ın ətrafında yaşayan, olan insanlar daha imkanlıdırlar. Mağazalardakı məhsullar, onların qiymətləri arasında fərqlər də var. Amma 20 yanvar m/s ətrafında olan, yaşayan insanlar nisbətən imkansızdırlar, bəziləri işsiz və sairə. Bu da birbaşa yuxarıda qeyd etdiyim amillərə təsir edir.

Ümumi olaraq götürsək, İçərişəhər m/s ətrafında yaşayan, olan insanlar Maslounun bu piramidasında hardasa 4-5-ci pillədədirlər. Yəni piramidanın bütün pillələrində olan ehtiyaclar artıq ödənilib. Amma bir də fikir verin 20 Yanvar ətrafında yaşayan, olan insanlara. Fikrimcə, 1, 2 və 3-cü pillələrdədirlər bu insanlar. İnanın ki, bəzilərinin heç 1-ci pillədəki ehtiyacları belə çətinliklə ödənilir. Mən demirəm ki, digər regionlarda belə insanlar yoxdur. Hər regionda da eyni tipli insanlar olmur ki. Amma ümumi götürdükdə vəziyyət bu yerdədir.

Elə buna görə də biznesə başlayarkən məkan, yer (place, location) çox önəmlidir. Harada 10.000AZN-lik xəz satacağınızı, harada 10AZN-lik köynək satacağınızı yaxşı bəlli etməlisiniz.

Əziz oxucular, bu yazıda mən Sizinlə öz müşahidə etdiklərimdən yazdım. Mənim bu mövzuda olan fikirlərim bu yöndədir, amma təbii ki kimsə tamamilə fərqli düşünə bilər, hər bir fikrə hörmətlə yanaşıram və onu dinləməyə hazıram. Əlaqə vasitələrimdən istifadə edərək mövzu barədə öz fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. Növbəti yazıda daha faydalı olmaq ümidilə..